Wina wzmacniane to typ białych lub czerwonych win wyrabianych na zasadzie wzmacniania wina podstawowego na różnych etapach produkcji rektyfikatem lub destylatem winnym. Charakteryzują się bardzo intensywnym, bogatym zapachem o odcieniu m.in.: rodzynek, gorzkich migdałów, palonej kawy, herbaty i śliwek. Zależnie od użytej odmian winogron, obszaru produkcji i sposobu winifikacji wina naturalnie słodkie mogą być słodkie, półsłodkie, a nawet wytrawne (sherry). Są ekstraktywne i konsumowane jako wina deserowe, albo jako aperitify.

Tradycja ich wytwarzania sięga roku 1285, a jej zapoczątkowanie przypisuje się medykowi i winiarzowi z regionu Roussillon, Katalończykowi Arnau de Vilanovie, który jako pierwszy zaczął dodawać do wina destylatu. Wina pochodzące z ciepłych, południowych rejonów Europy (jak Roussillon właśnie) były niegdyś bardzo nietrwałe. Dolewanie do nich spirytusu powodowało, że nadawały się do przechowywania i transportu (a więc i handlu). Zauważono, że takie alkoholizowane wina mają wyjątkowy potencjał dojrzewania i z czasem mogą rozwinąć niezwykle złożony bukiet.

Do dziś najbardziej klasyczne wina wzmacniane pochodzą z południa Europy. Ta tradycyjna „likierowa strefa” zaczyna się w Portugalii, gdzie wśród bezkresu Atlantyku, na samotnej skalistej wyspie powstaje madera, w dolinie Douro rodzi się porto, a na południe od Lizbony spotykamy wspaniały moscatel de setúbal. Stąd już niedaleko do hiszpańskiej Andaluzji, gdzie w okolicach Kadyksu produkuje się sherry, nieco bliżej Kordoby podobne wina montilla-moriles, a przesławną niegdyś malagę wokół miasta o tej samej nazwie. Po drugiej stronie Pirenejów, w Roussillon, wyrabia się wzmacniane banyuls, maury i rivesaltes. Południe Francji słynie też z licznych i niepowtarzalnych likierowych muskatów (muscats). Jedynym włoskim winem wzmacnianym jest marsala. Starą tradycję mają pochodzące z wysp greckich wzmacniane muskaty. Od połowy XIX wieku „zagłębiem” win wzmacnianych jest także Krym.

(źródło: M.Bardel, W. Gogoliński, Wiedza o winie. Tom I. Podstawy, Kraków 2015)