Tempranillo to „czerwona twarz” Hiszpanii, podstawowy szczep w tym kraju uprawiany głównie w północnej i środkowej jego części, na powierzchni około 90 tysięcy hektarów. Występuje w wielu klonach i pod wieloma nazwami – właściwie każdy region używa własnego określenia. Historycznie najbardziej związana z Rioją i La Manchą. Występuje także w sąsiedniej Portugalii. Nazwa „tempranillo” kojarzy się w języku hiszpańskim z „wczesnością” (hiszp. tempro, temprano – „wczesny”), co wiąże się z faktem wczesnego jej dojrzewania.

Mimo iż przez dekady najlepsze wina w Hiszpanii wyrabiano z tego szczepu, nie zdawano sobie sprawy z jego pełnych możliwości. Bardzo długo zbyt ekstensywne uprawy i stare sposoby winifikacji sprawiały, że otrzymywano z niego wina masowe i kiepskie, a co za tym idzie, ich udział w rynku światowym był nikły. W dodatku przez wieki, z uwagi na bogate nazewnictwo regionalne, nie kojarzono, że chodzi o ten sam szczep. Od kilkudziesięciu lat ten obraz zmienia się gwałtownie, powodując, że tempranillo awansowało do grona najlepszych i najszlachetniejszych odmian w świecie. Mówi się nawet, że właśnie tempranillo to hiszpańska odpowiedź na cabernet sauvignon i merlota. Pokłosiem tej sławy są niemal masowe już próby nasadzeń w Nowym Świecie.

Odmiana jest mało odporna na choroby i na zmiany temperatur. Daje wina o dobrej równowadze między kwasami, cukrami i barwnikami. Dojrzewa wcześnie i nadaje się zarówno do wyrobu lekkich, młodych win (większość), jak i długiego starzenia w beczkach i otrzymywania ciężkich, atramentowoczerwonych win, które istotną część okresu dojrzewania spędzają w beczkach i dodatkowo w butelkach. Wielką zaletą tempranillo jest spora zawartość gliceryny, co daje wrażenie gładkości i aksamitności smaku. Oraz to, że świetnie sprawdza się w kupażach (Rioja).

Inne nazwy: cencibel, tinto del país, tinto fino, tinta del toro, ull de llebre, tinta roriz, tempranilla, aragonez.